Шупашкар район пульницин тӗп тухтӑрӗ пулма унччен ҫак енӗпе тимленӗ ҫынна, Михаил Алексеева, шаннӑ. Пуҫлӑха ҫӗнӗрен лартнӑскерпе коллектива республикӑн сывлӑх сыхлав министрӗ Владимир Викторов ӗнер паллаштарнӑ. сывлӑх сыхлав учрежденийӗнче район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Димитриев та пулнӑ. Министрпа район ертӳҫи пульницӑри юсав ӗҫӗ епле пынипе паллашнӑ, кайран коллективпа пуху ирттернӗ.
Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, Шупашкар район пульницнче Михаил Алексеев 2011-2014 ҫулсенче тӗп врач тилхепине тытса пынӑ. Вӑл — Шупашкар район ҫынниех. Ӗҫ биографине те районти тӗп пульницӑра пуҫланӑ. Васкавлӑ медицина пулӑшӑвӗн фельдшерӗ пулнӑ, хирурги енӗпе интерн-врачра тӑрӑшнӑ, каярах — хирург-травматологра, травматолог-ортопедра.
Кӳкеҫри «Пӳрнеске» ача пахчинче пӑтӑрмах пулса иртнӗ: 3 ҫулти ачан ури ҫинчи пӳрнине алӑкпа хӗстерсе лартнӑ. Вӑл самаях суранланнӑ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ.
Халӗ Шупашкар районӗн прокуратури тӗрӗслев ирттерет. Ӗҫ-пуҫ ҫапларах пулса иртнӗ. Ачасем иккӗмӗш хутран ҫара уран аннӑ, урама тухма хатӗрленнӗ. Пӗр хӗрача йывӑр алӑка хупнӑ, теприн ури ҫинчи пӳрни хӗсӗнсе ларнӑ.
Ача пахчинчи лару-тӑру лайӑхах мар иккен: алӑк йывӑррӑн уҫӑлать, чӳречисем ҫурӑлса кайнӑ, унитазсем кивелнӗ… Ача-пӑча лапамӗсенчи курӑка ҫулмаҫҫӗ, вӑл ӳссех ларнӑ. Унта ҫуркунне пӗр ача сӑвӑс та ҫаклатнӑ.
Тӗрӗслев вӑхӑтӗнче йӗркене пӑснине тупса палӑртсан мерӑсем йышӑнӗҫ.
Шупашкар районӗнчи Шорчекассинче пурӑнакан Николай Петров тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринчи «Кугеси.рф/Общественный совет» (чӑв. Кӳкеҫ.рф/Халӑх канашӗ) пабликра ялти ҫӑл шӑпишӗн пӑшӑрханса ҫырнӑ.
Шемшер ял тӑрӑхне кӗрекен Шорчекассинче Ахтень ятлӑ ҫӑл пулнӑ иккен. Анчах юлашки икӗ ҫулта вӑл япӑхнӑ.
Пӗтӗм ял усӑ курнӑ ҫӑла юсас ыйтупа хастар ял ҫыннисем Шемшер ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ патне ҫитнӗ-мӗн. Вырӑнти тӳре-шара вӗсене нимпе те савӑнтарайман. Ҫӑлкуҫа тасатса тӑрассишӗн ял тӑрӑхӗ яваплӑ маррине ӗнентернӗ. Ҫынсене хӑйсен шучӗпе юсама сӗннӗ.
«Ялта пӗр ҫӑл пулмалла мар-ши? Камран пулӑшу ыйтмалла-ши?» — тесе ҫырнӑ пост авторӗ Николай Петров «Кӳкеҫ.рф/Халӑх канашӗ» пабликра.
Тӗрӗссипе, лапсарсене кӑна мар-ха. Ҫывӑхри Шупашкар хулине те, Кӳкеҫ поселокне те, «Юрма» чӑх-чӗп хапрӑкӗнчен инҫех мар вырнаҫнӑ ытти яла та.
Ӗнер Шупашкар районӗнчи Чӑркаш тата Ассакасси ялӗнче пурӑнакансем Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗпе Александр Андреевпа тӗл пулнӑ. Вӗсем хӑнана агрохолдинг кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен савут тӑвас ӗҫе чарса лартнине пӗлтернӗ. Каяша вара хире турттараҫҫӗ-мӗн. Хапрӑк хуҫи, Владимир Ермолаев, ҫынсен пӑшӑрханӑвне ӑнланнӑҫи пулнӑччӗ.
Хӑй вӑхӑтӗнче ҫынсем хапрӑка хуптарас тесе петици те ҫырнӑччӗ. Кайӑк-кӗшӗк тислӗкне тирпейлекен предприяти валли «Юрмана» укҫа уйӑрас пирки те пӗлтернӗччӗ. Кӑҫалхи ака уйӑхӗнче унта савут тӑвас ӗҫе кӳлӗннӗччӗ.
Китай пуянӗсем укҫа хывнипе Чӑваш Енре тума палӑртнӑ сӗт-ҫу савучӗ валли Шупашкар районӗнче ҫӗр шыранине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен пӗлтернӗччӗ.
Аса илтерер, предприятие малтан Муркаш районӗнче ҫӗклеме шухӑшларӗҫ, кайран Ҫӗрпӳ районне куҫ хывнӑччӗ. Унта та, кунта та хирӗҫлерӗҫ. Савута яхӑнне те ярасшӑн пулмарӗҫ. Нумаях пулмасть Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Илпеш ҫывӑхӗнче тӑвассипе халӑх итлевӗ ирттерме палӑртнӑччӗ. Ӑна ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Илпешри ял вулавӑшӗнче йӗркелессине пӗлтернӗччӗ.
Анчах итлев иртмӗ иккен. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Александр Андреев (вӑл Кӳкеҫре ӗҫлесе пурӑнать) тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчен пӗринчи хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.
Эх, мӑнтарӑн Китай усламҫисем тесе калас патнех ҫитерет ку хыпар-хӑнар. Китай пуянӗсем укҫа хывнипе Чӑваш Енре тума палӑртнӑ сӗт-ҫу савутне малтан Муркаш районӗнче ҫӗклеме шухӑшларӗҫ, кайран Ҫӗрпӳ районне куҫ хывнӑччӗ. Унта та, кунта та хирӗҫлерӗҫ. Савута яхӑнне те ярасшӑн пулмарӗҫ.
Халӗ Шупашкар районӗнчи Ҫӗньял ял тӑрӑхне кӗрекен Илпеш ҫывӑхӗнче хӑпартса лартасшӑн иккен.
Сӗт-ҫу тирпейлекен савут тӑвас ыйтӑва сӳтсе явас ҫинчен асӑннӑ район хаҫатӗнче пӗлтерӳ пичетленӗ. Унӑн авторӗ — Ҫӗньял ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Андрей Михайлов.
Итлеве ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче 15 сехетре Илпешри ял вулавӑшӗнче ирттермелле. Ӑна хатӗрлесе иритерессишӗн явапли тесе Ҫӗньял ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗн ҫумне Татьяна Моткинӑна ҫирӗплетнӗ.
Ыран, ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Элӗкре «Виръял шевлисем» йӑлана кӗнӗ фестиваль иртӗ. Вӑл 19 сехетре пуҫланмалла.
Элӗк район администрацийӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, фестиваль-конкурса ҫулталӑкра пӗр хутчен йӗркелеҫҫӗ. Мероприятие унти хкастарсем кӑҫалхипе 24-мӗш хут ирттереҫҫӗ. Ӑна вӗсем регионсен шайне кӑларнӑ.
«Виръял шевлисем» фестивале кӑҫал Элӗк, Вӑрмар, Хӗрлӗ Чутай, Елчӗк, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Муркаш, Ҫӗрпӳ, Комсомольски, Патӑрьел районӗсем хутшӑнӗҫ. Фестивале ҫитес кӑмӑллине тӗрлӗ тӑрӑхри 30 ытла ҫын пӗлтернӗ. Вӗсем — 15-рен пуҫласа 40 ҫул таранчченхисем.
Фестиваль-конкурса хутшӑнакансен чӑвашла икӗ юрӑ юрламалла. Вӑл эстрада юрри, хӑй ҫырнӑ юрӑ, тӗрлӗ мелпе илемлетнӗ чӑваш халӑх юрри пулма пултарать.
Коми Республикин ял хуҫалӑх тата потребитель рынокӗн министрӗ Анатолий Князев «Комиинформ» агентствӑна хӑйӗн тӗп вӗрентекенӗ пирки каласа кӑтартнӑ.
Агентство «Спасибо наставнику» (чӑв. Вӗрентекене тавах) проект пуҫарнӑ. Хальхинче унӑн хӑни Анатолий Князев чӑваш пулнӑ. Вӑл, аса илтерер, — Елчӗк чӑвашӗ. Шупашкар районӗнче чылай ҫул ӗҫлесе пурӑнчӗ. Унта вӑл ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗнче, райадминистрацин ял хуҫалӑх пайӗн пуҫлӑхӗнче, район ертӳҫинче тӑрӑшрӗ. Кайран чӑваш парламентӗнче сумлӑ вырӑн йышӑннӑччӗ.
Анатолий Князев хӑйӗн вӗрентекенӗ тесе Чӑваш Енӗн пӗрремӗш Элтеперӗ пулнӑ Николай Федорова калать иккен. Чӑваш Ене 17 ҫул ертсе пынӑ ҫав ҫынтан вӗренмелли чылай тесе шухӑшлать. Николай Федорова Анатолий Князев ҫӳллӗ шайри политик тесе хаклать.
Алексей Кряжинов журналист Шупашкар ҫывӑхӗнчи Карачура масарӗ ҫине кайса нушаланни ҫинчен Фейсбукра ҫырса кӑтартнӑ. Ҫула тухнӑ ытти пассажир та кӑмӑлсӑрланать иккен.
«Карачура ҫӑви ҫине кайса килесси паян тамӑкпа тан», — тенӗ журналист. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, «Чӑвашавтотранса» панкрута кӑлариччен тата транспорт реформиччен автобус кашни 30-45 минутра пӗрре ҫӳренӗ. Халӗ пӗр транспортпа теприн хушши 1 сехетпе танлашать иккен. Ҫитменнине, ГАЗельсем тата 19 вырӑнлӑ 30-мӗш маршрут хутлать-мӗн. Автобус ҫитиччен пӗр 20 минут маларах чарӑнӑва 25 ҫын таран пухӑннӑ. Вӗсенчен чылайӑшӗ — унчченхи рейса вырнаҫайманнисем. Юлашки чарӑнуранах тулса килнӗ салона халӑх вырнаҫса пӗтеймен. Хирӗне-хирӗне, пӗр-пӗринпе тулаша-тулаша кӗрсе ларайнисем хӗсӗнсе Шупашкара кайнӑ.
«Сӑрҫи» заповедник ушкӑнӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра сӑвӑссене тӗрӗсленӗ хыҫҫӑн энцефалит вирусне тупса палӑртнӑ. Тӳрех каламалла: ку вируса Чӑваш Енре сайра-хутра тупаҫҫӗ.
Энцефалит вирусне Ҫӗмӗрле тата Шупашкар районӗсенче тупса палӑртнӑ. Ҫавӑнпа специалистсем ҫине тӑрсах асӑрхаттараҫҫӗ: вӑрмана кайнӑ чухне питӗ тимлӗ пулмалла. Уйра, вӑрманта пулнӑ хыҫҫӑн тумтира лайӑх пӑхмалла: сӑвӑс ҫакланман-и? Асӑннӑ вырӑнсене кайиччен тумтире сӑвӑссемпе кӗрешмелли реппелентсемпе сапмалла.
Энцефалита хирӗҫ прививка тусан тата лайӑхрах. Сӑмах май, унашкал вакцинӑна республикӑна илсе килнине пӗлтернӗччӗ.
+3.3 °C